Overzicht waterbouwwerken waarbij Werkendammers betrokken waren 1568-1811.

Onderstaand overzicht is een opsomming van waterbouwwerken  die door de jaren heen teruggevonden zijn door eigen archiefonderzoek in de diverse archieven. De lijst is beslis niet volledig maar kan wel dienen als handreiking bij archiefonderzoek. Zoveel mogelijk is aan bronvermelding gedaan maar archieven veranderen soms van naam of worden samengevoegd. Tenzij anders vermeld zijn de namen van de betrokkenen inwoners van Werkendam of De Werken.

  • Hoogheemraadschap Alblasserwaard, inv.nr. 706.

    (Rekening van ontvang en uitgaaf van de penningmeester Joachim Jansz. betreffende de dijkverdediging en het herstel van de doorgebroken dijken te Papendrecht en in het Elshout tijdens de Allerheiligenvloed 1570, 1570/72).

    Rekening gesloten 13 april 1572.

    f. 74v. Adrijaen Jansz, ambachtsheer van Werkendam, 300 slietstaken, 2 g. 14 st.

    f. 78. Jan Claesz alias Louter, won. Werkendam, 25 vimmen 3½, 3½ en 11 bos legrijs, bij Adam van Muijlwijck en Corstiaen Adriaensz heemraden op schops bondt, 93 g. 15 st. 3 penningen.

    f. 78v. Aerdt Jansz, Anthonis Jansz en Jan Jansz, alle van Hardinxveld, van vz. rijs van Werkendam tot aan de Nieuwe vz. dijk in Papenrecht met hun schuiten te brengen, 22 g. 18 st. ( met dank aan Léon van der Hoeven)

  •  

  • Hoogheemraadschap Alblasserwaard, inv.nr. 838 (Rekening van ontvang en uitgaaf betreffende het herstellen, verhogen en versterken van de Diefdijk door de dijkscolleges van het Land van Arkel, Vianen, Hagestein, Leerdam, Everdingen en Zijderveld en de Alblasserwaard, gedaan door de secretaris Joachim Jansz. van de Alblasserwaard als ontvanger-generaal, 1568).

    Reparatie:

    Jan Adriaensz, won. Werkendam, 40e slag, 99 gld.

    Jan Adriaensz, van Werkendam, de stoep bij de honsbrugge aangenomen, 2 gld. 8 st. ( met dank aan Léon van der Hoeven)

  • 1662 certificatie van Claes Pieters de Geus, Aart Claes de Geus, Aelbert Joris Pijper inzake een handgemeen in een slaapkeet tijdens de bedijking van Wieldrecht (Wd OA 801)
  •   1719 Pieter Joosten Stam jr. heeft gemaakt de Swaenegatsekade in ’t eiland van Fijnenoort (Wd OA 2758)
  •  1722 Anneken de Grondt, weduwe van Huijbert Rijcke en Sijmon de Geus, geven procuratie ten behoeve van Jan van der Burgh met betrekking tot dijkwerkzaamheden aan de dijk in Ellewoutdijk. (Wd OA. 2763)
  •  
  •   1735 14 aannemers namen samen de verbetering van de Diemerdijk aan op 22 oktober 1735. Onder hen bevonden zich 3 aannemers uit de buurt nl. Arij Hanegraaf uit Werkendam over een lengte van 200 roede à 149 guldens per roede totaal 29.800 guldens. Geert van den Heuvel uit Werkendam nam een lengte van 50 roeden aan voor 92,50 totaal 4625 guldens en Hendrik Swets uit Hardinxveld over een lengte van 75 roeden totaal 7575 guldens (info Thomas Westerhout) 
  • 1736 Schouwen en Duiveland Zuidhoek "De Werkendammers hadden vrijstelling van accijns op brandewijn, jenever, wijn en bier bedongen.De vletschippers en losse arbeiders konden dat als individuele personen niet. Hun loon lag verhoudingsgewijs ook lager dan dat van de Werkendammers. Een rijswerker verdiende zo'n f 1,40 per dag en men zou dan verwachten dat een schipper die zijn boot een knecht voor het werk leverde, meer zou verdienen. Schippers met schuit werden uit Gorinchem, Raamsdonk of Geertruidenberg gehaald en zij verdienden ongeveer een f 1,50 tot f 2,50 per dag. Veel vletters kwam ook uit Aalburg, Genderen, Drimmelen en Drongelen, Hoge en Lage Zwaluwe, dorpjes tussen de Oude Maas (die zuidelijker liep dat de huidige Bergsche Maas) en de Merwede, deels in Noord-Brabant, deels in Holland. Deze mensen kwamen met hun kleine vletschuiten de Oude Maas afzakken en moesten op het woelige water rondom Schouwen vletzoden vervoeren. Velen durfden in het najaar niet meer de kop van Schouwen te ronden en tot aan Repart door te varen. Na november was er geen vletschipper meer te vinden die op de Zeeuwse stromen wilde varen.” De Rand van ’t Land J.L. Kool-Blokland
  •  
  • 1738: Jochem Brieving zinkwerk fl. 799,-, Jan de Geus zinkwerk fl. 820,-,Cornelis van der Pijl fl. 792,- Bron: NA 3.01.05/ 3949n Bestedingen Goedereede
  •  
  • 1739: Jochem van Brieving fl. 2.694,-Arie Hanegraaf fl. 6.020,- Bron: NA 3.01.05/ 3949n Bestedingen Goedereede
  • 1739 24.10 Jan de Keijser, Arie de Jong, Huijbert Versluijs en Joris Pijper, alle wonende in Werkendam en De Werken verklaren ten verzoeke van Dirk Hanegraaff, dat zij met ene Matthijs Laurense uit Gorinchem een akkoord hebben gesloten in september 1738 om met 8 personen enige tijd te gaan baggeren in de haven van Arnhem om deze te verdiepen. Zij hebben toen bedongen en hen is beloofd een arbeidsloon van 30 stuivers, bovendien vrij logement. Zij zijn naar de stad Arnhem geweest maar hebben maar 4 dagen werk gehad. Ze hebben het beloofde geld en vrij logement gehad. (OA Wdam inv. 1077)
  •  
  • 1741 Wouter Kuijck is dijkbaas op het werk op de schorren bij Ossendrecht
  • 1741 20.10 Compareren Pieter van der Stelt, wonende op de polder Weerestijn onder De Werken, en Cornelis van Doveren wonende binnen Werkendam, die verklaren op verzoek van Jacob Dekker, wonende te Hardinxveld dat Cornelis van Doveren, Jan van der Pijl wnd Hardinxveld, en Cornelis Ambaghtsheer wonende binnen Werkendam met Cornelis Croon wonende op Hardinxveld in compagnie aannemers zijn geweest van het Hulpgat in de Groenendijk, nopens het vletten van aarden aan het voorn. werk. Zij zouden als vletters voor iedere putse schap aarde 1 gulden en zeven stuivers ontvangen hetwelk zij in 3 reizen zouden moeten laden. Als zij in die 3 reizen meer dan een schap zouden laden zouden ze na rato meer betaald krijgen en indien zij in drie reizen minder dan een schap zouden doen zij na rato gekort zouden worden. Zij hebben het werk niet binnen drie reizen klaar gekregen maar zijn wel blijven vletten tot het werk klaar was, zoals zij beloofd hadden (O.A. Wdam 1078, RAG ONA 4180)
  •  
  • 1742 25.10 Goedereede Teunis Capiteijn kist en rijswerk fl. 5.940,- ,- Bron: NA 3.01.05/ 3949e Bestedingen Goedereede
  •  
  • 1742 15.12 Cornelis van der Pijl 50 eiken palen fl. 1.900,- (Hij wordt tot 1755 veelvuldig genoemd) ,- Bron: NA 3.01.05/ 3949e Bestedingen Goedereede
  •  
  • 1746 herstellen van de Cappelsedijk (Sprang-Capelle) 4e perceel lang 25 roeden aangenomen door Wouter Kieboom voor 270 gulden (NA 3.01.04.01/6318)
  • 1746 heropenen van de Molesloot en de Groenedijksehaven door Arij Kuijck voor 325 guldens (NA 3.01.04.01/6318)
  • 1746 het leggen van 2 sas of schutssluijzen jegens het veer van Borstlap, ieder tot een wijdte van 17 voet, ter hoogte van 2 voeten onder de rollaag van de capitale sluijs aan de Oosterhoutse dam, en met een kom tussen beide met een rijsberm, aangenomen door Claas Kuijk voor 6100 guldens (NA 3.01.04.01/6318)
  • 1746 het opwerpen van een aarden retranchement in twee percelen op de hoogte van Waspik. 2e perceel aangenomen door Gerrit van den Heuvel voor 5800 guldens. (NA 3.01.04.01/6318)
  • 1746 attest voor Gerrit van Houweningen wegens het stoppen van een sprank (smalle tak van een waterloop), ’t hooyslop, de Groenendijkse haven en de Dongen. Is betaald 2000 guldens op goede rekening van 4000 gulden. (NA 3.01.04.01/6318)
  • 1746 attest voor Ary Kuijk nopens het stoppen van de Molensloot en de ’s Gravenmoersevaart. Is betaald 600 gulden ter voldoening van het bestek. (NA 3.01.04.01/6318)
  • 1746 3 Missive van de directeur der fortificatiën De Roij geschreven te Vlijmen met een bericht over de aanbesteding van het leggen van een keerkade van Vlijmen tot aan de hoogte van het vervallen fort Engelen en zulks in vier parcelen zijnde het 1e 325 roeden inhoudende 3575 schaften aangenomen door Wessel Schipper voor een som van f2975, het 2e parceel ca. 325 roeden inhoudende 5525 schaften aangenomen door Gerrit van den Heuvel voor f6125, het 3e parceel ca. 100 roeden lang inhoudende 4200 schaften aangenomen door G.van den Heuvel voor 2725 en het 4e lang 350 roeden inhoudende 8400 schaften aangenomen door Teunis van Brieving voor f5200 dus in totaal f17025,-, volgende de bestekken die naast zijn missive zijn meegestuurd; dat hij ter bevordering van dat werk de dam in de Bosschesloot heeft moeten afbreken [amoveren] en de twee sluizen in de Boschdijk heeft laten openen ter ontlasting der wateren, die hij denkt in 546 dagen zo ver vervallen zullen zijn, dat de aannemers ten spoedigste aan het werk zullen komen, opdat met 6 weken na de approbatie van haar Ed:Mo: die voltrekking bevordert, hopende dat de opper rivierwateren de nodige tijd daartoe zullen laten; voorts dat hij conform de resolutie van 5 april 1746 met de scholtus van Vlijmen en Engelen heeft gesproken wegens het onderhoud van deze nieuw te leggen dijk, die verzekerde, dat de geërfden onder elkaar geen bezwaar zouden maken die dijk te onderhouden, voor zo ver geen ontgrondingen bij een extra hoge Beersemaas-wateren vermochten te komen, verzoekende tegelijk dat zij met het formeren van dit nodig contract zo lang mogen stopzetten, tot tijd en wijle de Vergereijndse kade ook zal gemaakt worden, waarvan aan hem is ter hand gesteld het akkoord dat aan de missive toegevoegd, mede op haar Ed:Mo: order en approbatie geformeerd, gelijk dan in dat verzoek een billijkheid is gelegen, terwijl die onder liggende landen een gemeen interest hebben en dus haar domestieke zalen na het ene als andere werk zullen moeten verrichten; idem dat hij de vrijheid neemt haar Ed:Mo: er aan te herinneren hoe thans mede het aller bekwaamste die Vergereijndse kade te formeren zou wezen, over welkers kosten de 10e der gepasseerde maand enige mentie is gemaakt; dat belangende de damsluis zowel in de Nieuwe Dijk of Bossesloot in het vervolg voor de ingelanden als de gemene ’s lands dienst nodig zal zijn, het hem alsnog niet doenlijk is, de ware bekwaamste plaats te bepalen, behalve het seizoen thans daartoe verlopen, mitsgaders enige kleine somwijlen andere voorzorgsmaatregelen dus nader met die ingelanden gesproken dient te worden, ofschoon hij niet twijfelt of ze zullen daartoe besluiten mits haar particulier belang.( Bron: BHIC, toegangsnr.178, inv.nr.352, Resoluties Raad van State, pag.5v, plaats Vlijmen/Engelen, maandag 3 oktober 1746) Aangereikt door Arjen van Wijk van Brievingh.
  • 1746 57 Rekest van Gerrit van den Heuvel aannemer van het 2e en 3e perceel dijk van Engelen op Vlijmen verzoekende om twee ordonnanties van 3062:10:0 en van 1362:10:0 wegens de eerste termijn van zijn bedongen loon; idem Teunis van Brievingh aannemer van het leggen en maken van een dijk van Vlijmen op Engelen verzoekende om een ordonnantie van 5200:0:0 wegens de 1e en 2e termijn, welke gelden getrokken worden uit de gelden voor de fortificaties. ( BHIC, toegangsnr.178, inv.nr.352, Resoluties Raad van State, pag.328r, plaats Engelen/Vlijmen, dinsdag 29 november 1746.) Aangereikt door Arjen van Wijck van Brievingh 
  •  
  • 1747 9 september 55 Missive van de ingenieurs Van den Heuvel, Pierlink, Tiebrel en Wagner in garnizoen te ’s Hertogenbosch waarbij zij kennis geven dat ze op basis van de bevelen van de heer Van Haren op de bestekken, die ze daarnaast ter approbatie van haar Ed:Mo: overzenden, hebben aanbesteed het maken van een houten loods tot logementen voor 100 man op fort Crevecoeur aangenomen door Cornelis van Warmont voor 2170 gl.; het maken van twee communicatie bruggen en 8 barrières op Crevecoeur aangenomen door Jan Schouw voor 660 gl. En te slotte nog het leveren van twee ponten om de artillerie in de gedetacheerde werken van genoemd fort te kunnen overbrengen voor een bedrag van 850 gl. Aangenomen door Jochem van Brieving; deze werken zijn door de Raad goedgekeurd. (Brabants Historisch Informatie Centrum BHIC, toegangsnr.178, inv.nr.355, Resoluties Raad van State, pag.301r, plaats ’s Hertogenbosch/Crevecoeur, zaterdag 9 september 1747.)  aangereikt door Arjen van Wijk Brievingh
  •  1749 Jacob de Geus, Hendrik Frieberg en Cornelis Verheij geven procuratie aan Martinus van Mekern t.b.v de dijk bij Steelhoven (Oosterhout N.B.) (Wd OA. 2782)
  •  24.2.1749  Gijsbert Beket wonende aan de Nieuwendijk onder Almkerk machtigde Arien Kuijck uit Werkendam om uit zijn naam te incasseren bij N. Thijssen, ontvanger in Steenbergen, de somma van 1937 guldens en 10 stuivers voor het maken, als aannemer, van de dijk in Bolspolder voor het bewerken van 1250 schaft aarden tot 31 stuivers de schaft volgens het bestek en de opnemingen daaraan gedaan. (RAG ONA 4205 f 275)

  • 4. 1749 Gijsbert Beket uit Nieuwendijk , Adriaan van der Hart uit Woudrichem en Wouter Kieboom uit De Werken zijn bij de aanbesteding van rijswerken in Philippine te Staats Vlaanderen. RAG ONA 4211 8-5-1758
  •  1749 Arij Hanegraaf, kribmeester, Haselaar, burgemeester van Amsterdam, Pieter Brinkhorst, burgemeester van Hoorn en Piere Straat, burgemeester van Grootebroek hebben een relaas gedaan aan de “Prince van Orange” i.z. de kusten van Vlieland en Westerschelling, alsmede van de middelen ter herstelling der defecten met een calculatie van de kosten (NA 03.05.01/3924)
  •  
  •  1750 Bron: NA 3.01.04.01/6320
  •  Rapporten van het eiland Goedereede genoemd in een verslag d.d. 16.4.1750.
  •  Cornelis van der Pijl, aannemer van rijswerken. Naast herstelwerkzaamheden die hij nog moet uitvoeren neemt hij samen met schipper    Nolle Iges Hania aan:
  • het besinken van de val en ontgronding met eenige stuken rijs en het maken van een rijsberm voor ƒ 2500,-
     Het repareren en buiten gevaar stellen van den gezeebraakte duijn en het kistingwerk aan de noordzijde voor ƒ 2500,-
    Tevens mocht hij in 1750 de afgevallen dijk opmaken, deels om hem voor verdere schade en zeebraken te bewaren, deels om de nieuwe rijsberm vaster te zetten.
  •  
  • 1751 Arij Kuijk, aannemer van de coupure en generale werken aan de Blauwe Sluis te Steenbergen. (dingrol Wd 17.2.1751)
  • 1751 Besteed het maken, met klei beleggen en rijs beslaan, van een duin aan de westerlengte op Goedereede van 50 roeden volgens bestek. Aangenomen door Arij van Wensen voor fl. 2.800:0:0 (NA 03.01.05/3947a 1468/379)
  • 1751 het maken van een dam in de Scharrezee op Goedereede door Jochem van Brieving voor fl. 45.752,- (NA 3.01.05/3949e)
  • 1751 's lands werken tot Hellevoetsluis en aan de Hals gegund aan Henricus Donkersloot en Gerrit Beket uit Almkerk. Adriaan Bouwens uit Werkendam had hier ook een aandeel in. (O.A. Wdam inv. 2795)
  • 1751  Resolutie van den 27 february 1751 en 16 April 1750, betreft het aanleggen van een Rys- of Duikeldam door den Hals- en Scharrezee, de Eilanden van Goedereede en Overflacquée aan den anderen te hegten, ter hoogte van een voet boven een ordinair vloed.1. Het leggen en maken van een aarden dam, met Rys beslagen, van het Zuider Gors te Goedereede af, over de Slikken van de Scharrezee tot aan het Stellegors, een lengte van zes honderd zeeven en dertig en een vierde roeden, aangenoomen by Jochem van Brieving, om twee en zeeventig guldens de roede, beloopende een som van f 45.882/0/0. 2. Het maken en leggen als vooren, van het Stelgors af door den Hals tot aan de Gorsingen van Roxenisse, lang drie honderd vyf en twintig en een halve roeden, aangenoomen by Gysbert Beket, om vyf en neegentig guldens de roede, beloopende een som van f 30.922/10/0. Tesaamen neegen honderd twee en zestig en drie vierde roeden. f 76.804/10/0. 3. Het aanvullen van de Putten en Kweeken op het Stelgors, met het leggen van een Aarde dammetje op het Gors van Roxenisse, aangenoomen by Jacob Kryger, om f 680/0/0. Met dit werk is een begin gemaakt in de maand Juny 1751, en het is in de maand van October daar aan volgende ten einde gebragt, en hebben niet nagelaaten om soo veel doenlijk door goede toesigt te effectueeren, dat door de aannemers aan het Bestek is voldaan.Aannemers: Jochem van Brieving, Gysbert Beket, Jacob Kryger. Het geheel beloopende een som van f 77.484/10/0.( Resolutien van Holland, deel 2, pag.1073-1079, Vrijdag den 3 december 1751. Rapport van Heeren Commissarissen omtrent het Eiland Goedereede. En Resolutie.) aangereikt door Arjen van Wijk Brievingh.
  • 1752 Aanbesteding afleggen of dolerend maken, met klei beleggen en met rijs beslaan, de buitenkant van het duin aan de westzijde van het beslagh werk aan de noordzijde van Goedereede alwaar Jan Pauwels gewoond heeft. Aangenomen door Arij van Wensen fl. 2.800:0:0. Borgen Jochem Brievingh en Goosen Verdoorn. (NA 03.01.05/3947a 1468)
  • Openbare aanbesteding voor het maken en zinken van enige stukken rijswerk voor de grote en kleine triangel liggende aan de zuidzijde v.h. eiland Goedereede. Besteed aan Bastiaan Verheij voor fl. 7.100:0:0. Borgen Hendrik Czn Kuijk en Jochem Wisboom.(NA 03.01.05/3947a 1515 aanbesteed het maken en zinken van rijswerk voor de grote en kleine triangels aan de zuidzijde van het eiland Goedereede, de leverantie van 320 lasten Noordsche stenen ballast en 150 lasten briksteen ( de briksteen voor het zinken en de Noordsche steen voor boven water op de dijk 
  • 1752 10 augustus advertentie in de krant van 31 juli tot 7 augustus 1752 1466/378
  •  
  • 1753 Arij Kuijk en Hendricus Donkersloot, als commissarissen van de Ed. Mo. Heeren Gecommitteerde Raden, geven procuratie t.b.v. Willem Versteeg, Mr. Chirurgijn, Teunis Kuijk en Leendert Kuijpers tot het kopen van rijshout en andere materialen voor de werken aan de zeewering in Helder en Westerschelling. (Wd OA. 2792)
  • 1753 22 maart compareren Gijsbert Beket en Henricus Donkersloot te Almkerk en Willem Kenti en Adriaan van der Hart uit Woudrichem te kennen gevende dat de comparanten door hen lieden of enigen van hen in 1745 waren aangenomen enige werken als een ruiterstal en corps du garde in Bergen op Zoom en het maken van het Wolfferdijksegat of leggen van een dam aldaar. Dat het werk volmaakt is tussen de comparanten onenigheid was gekomen en gebleven zo over de winst als het verlies. Omdat ze er niet uit kwamen hebben ze arbiters ingesteld zijnde Jochem van Brieving wnd te De Werken en Gerrit Holster schout van Almkerk. Mochten zij niet tot een gezamenlijk standpunt komen dan is het goed als een derde arbiter er bij gehaald wordt en zullen de partijen zich binden aan de uitspraak. RAG ONA 4156 
  •  1753 24 juli Besteed het repareren van rijswerk aan de dam over de flikker van de Scharrenzee te Goedereede, aangenomen door Arij van Wensen voor fl. 4300:0:0 (NA 03.01.05/3947a 1528/397 
  • 1753 18 augustus 1534/399 Arij van Wensen buiten staat door schade zijn werk af te maken. Hem wordt gelast door te gaan.
  • 1753 22 augustus A. van Wensen verzoekt groen rijs te mogen gebruiken “alst zelve uijt de Graeffelijkheidsgorssen te mogen trekken” 1531/399 accoord 1753 4 september 1537/402
  •  1753 14 september 1537/401 Verheij
  •  1753 24 november A. van Wensen 1538/401
  •  
  • 1754 7 augustus besteden 4 rijsdammen 1553/409
  •  1754 Cornelis van der Pijl maakt 4 rijsdammen 1554/409
  •  1754 9 oktober 1562/412
  • 1754 Brouwershaven Arie Bos Werkendam ( Het is niet zeker dat Arie Bos inderdaad een Werkendammer is)   "Voor het poldertje Kijkuit lag de zandplaat Dwars in de Weg, die niet alleen het scheepvaartverkeer voor de haven van Brouwershaven belemmerde, maar ook steeds verder naar de kust oprukte en daardoor de stroming tot dicht langs de kust dirigeerde. Op 24 september 1753 gaven de Staten van Zeeland definitief toestemming tot de aanleg van een zware aarden stortdam voor de polder Kijkuit naar de voorliggende plaat, over een lengte van ruim een kilometer. Ook het onderhoud voor twee jaar werd aanbesteed. Beide projecten werden gesubsidieerd uit het familiegeld van Zierikzee. De dam lag op het diepste punt negen meter onder water. De beide landmeesters van Schouwen, Cornelis de Kanter en Nicolaas van IJsselsteijn, hadden het oude ontwerp aangepast en een actueel plan gemaakt conform het advies van ’s lands inspecteurs. De publieke aanbesteding liep niet voorspoedig omdat de inschrijvers aanzienlijk hoger inschreven dan geraamd. Zoals gewoonlijk ging de aanbesteding daarna via het systeem van opbieden en afmijnen, maar de partijen kwamen niet tot elkaar. Er bleef een gat van f 20.000 tussen vraag en aanbod, waarop Schouwen nader in onderhandeling ging. Uiteindelijk kreeg J. Beket de opdracht voor f 80.000 en f 10.000 voor het onderhoud. De regenten wisten na de gunning de prijs nog verder te drukken in de tijd dat Beket wachtte op de inning van zijn strijkgeld en daarom ontvankelijk was voor de welwillendheid van de heren regenten. De regenten speelden het spel met overtuiging en probeerden de aannemer nog verder onder druk te zetten, maar ze gingen te ver en Beket vertrok gramstorig.135 Cornelis de Kanter reisde hem de volgende dag achterna naar Almkerk om de afgesproken prijs toch vast te leggen 'off soo veel minder als mogelijk was'. De rest van het probleem werd bij de Staten gelegd. De landmeester probeerde opnieuw af te dingen; er werd geplust en gemind, maar Beket bleef bij zijn laatste eis: f 78.000 of niet. De Kanter won nog inlichtingen in over deze aannemer en die waren zonder meer goed. Daarna ging De Kanter toch nog in onderhandeling met een andere aannemer in Werkendam, Arij Bos. Die wilde eerst het schor van Rumoirt inspecteren en bood te langen leste, na veel heen en weer praten een prijs aan van f 78.000 en slechts f 9.000 voor het tweejarig onderhoudscontract. Daarna werden beide aannemers bij elkaar geroepen en De Kanter trachtte hen nog verder uit te spelen, maar hij bereikte geen lagere prijs dan het bod van Bos. Die kreeg daarom de opdracht.136 Zo kwam Arij Bos in het voorjaar van 1754 naar Schouwen en sloeg zijn tenten op langs de dijk van de polder Kijkuit Slecht toezicht bij Kijkuit. De heemraden hebben weinig plezier beleefd aan de samenwerking met deze aannemer. In 1754 maakten de beide landmeesters een vernietigend rapport op over de uitvoering: de dam was niet volgens bestek opgemaakt en lag niet hoog genoeg boven laag water. 137 Bovendien had Bos de kern van de dam uit zinkstukken en rijshout gemaakt waar aarde overheen was gestort, terwijl de regenten een zuiver aarden dam hadden willen hebben. Dat was een ernstige zaak want de regenten vreesden dat de hechting van de onderdelen nu niet voldoende zou zijn. In feite waren het door die zinkhouten tussenstukken drie losse lagen geworden en de regenten wisten bij ondervinding dat zo'n constructie in de Zeeuwse stromen met 'het woedende tije' geen stand kon houden. 'Het is immers manifest dat een swaar vereenight lighaam van aarde veel meer woede kan uijtstaan dan een cleijn lighaam van aarde gemaakt kan, nu elke zijde van 't beloop deser dam van aarde opgewerkt tegen het felle geteij staande blijven (soo als wij vreesen nee) hoe veel te beeter en seekerder het geheele lighaam indien sulx egaal van aarde aaneengeschaakelt was opgemaakt'. Bovendien was de dam door het rijswerk aan zakking onderhevig, en het ergste van alles, 'de woedende zeeworm' verteerde het zinkwerk waardoor de dam ondermijnd werd. Bos echter beweerde dat een dergelijke dam onmogelijk gemaakt kon worden zonder dat die in het midden door zinkstukken werd ondersteund. Interessant is de vraag die nu opkwam over de controle op de uitvoering. De heemraden betreurden het dat zij niet in eigen persoon toezicht hadden uitgeoefend. Landmeester De Kanter –een uitermate deskundig man- had wel toezicht uitgeoefend, maar kennelijk onvoldoende. Dit was een vreemde kwestie. Nadien hielden de heemraden altijd de controle in eigen hand en vertrouwden dat niet alleen aan de landmeester toe, maar waren zij echt zo deskundig dat dat resultaat had? Wij lezen daar verschillende berichten over. Sommige heemraden bleken inderdaad uitstekend op de hoogte en lieten het werk stilleggen wanneer dat niet volgens het bestek verliep. Anderzijds waren er heemraden die nog nooit een zinkwerk hadden zien maken. Kennelijk zat er groot verschil in kwaliteit en ervaring van de heemraden. Belangrijk was dat de heemraden permanent op het werk aanwezig konden zijn en dat de landmeester gezien zijn vele werk maar af en toe op de plaats van het werk kwam. Daarom zijn de volgende projecten allemaal met een permanente aanwezigheid van heemraden uitgevoerd en uit de stukken blijkt dat dat als een kwaliteitsgarantie werd gezien. De dam was een moeizaam project: van meet af aan lekte de dam en direct al omstond er een verdieping op het voorland met kwalijke gevolgen voor het kunstwerk. De eb trok aan de westelijke kant van de dam-harder dan aan de oostkant zodat er afkalvingen ontstonden: het water liep onder de zoden door en 'siperde' zelfs dwars door de zinkstukken. Volgens contract zou Bos de dam tot 1756 moeren onderhouden; dar verlengden de regenten eigenmachtig tot 1 maart 1757, waarbij wel de aantekening werd gemaakt dat eventuele schade door zware ijsgang in die extra winter niet ten laste van Bos zou komen. Bos en zijn arbeiders werden al in oktober 1754 opgetrommeld om de dam te repareren. Vervolgens knaagde de paalworm in juni 1755 zich door het rijswerk van de dam en opnieuw werd Bos aangeschreven om met spoed met zijn vaartuigen uit Werkendam te komen en al het rijswerk te vervangen. Dat wil zeggen, Schouwen wilde geen nieuw rijswerk, maar aanvulling met goede vletaarde en tuinen voor het vasthouden van de zoden. Dat leverde een woedende reactie van Bos op, waarop de regenten ijzig reageerden, zodat de sfeer russen beide partijen volledig verpest werd. Het gewone onderhoud werd niet meer uitgevoerd. Een boze brief volgde in september aan Bos en zijn onderaannemers. Door schade en schande wijs geworden, plaatste her college voortaan steeds een heemraad op het werk, dag in dag uit, om ieder groot project tot in de details re controleren. Zelfs de reparaties van Bos gingen nu onder het wakend oog van de regenten. Ook het dijkcollege van de Oostervierendeel, met Leendert Claas Imanse, zat er met zijn neus bovenop en dat was bij Bos nodig, want tot Imanses overgrote verbazing voerde hij de reparatie anders uit dan afgesproken, waarop Imanse het werk stillegde. Bos ging 'vlakdraads' zijn eigen gang en werkte ondanks het verbod toch door en deelde Imanse mee dat hij kon zeggen wat hij wilde, maar dat zijn manier van herstel de enig juiste was. Hij zou wel afwachten wat er van zou komen. De regenten haalden een notaris naar de natte dam bij Kijkuit om vast te leggen dar het uitgevoerde herstel niet volgens afspraak was. Notaris Marinus Ball maakte op 18 september 1755 een fraai verslag van het (verkeerd) uitgevoerde werk. Maar al die formaliteiten hadden geen enkele effect op de eigenwijze aannemer. De enige dwang die de regenten hadden, was het dreigement om de betaling stop te zetten. Bos bleek eenvoudig geen enkele fiducie in het bestek van het dijkcollege te hebben. Hij vond dat werk niet sterk genoeg en zwoer bij een rijswerken fundering. Toch hadden ook 's lands inspecteurs die niet willen hebben. Waarschijnlijk zat het verschil in het feit dar Bos een aannemer was die meer met rivierwerk te doen had. De ervaring van de heemraden met de zware zeestromingen en de vraatzucht van de paalworm was anders. Daarom gaven Bos en consorten hun opdracht voor onderhoud terug. Zij wilden hun handen verder niet branden aan deze onverkwikkelijke zaak, waarin zij zelf geen enkel vertrouwen meer hadden. De regenten namen nu de zaak zelf ter hand; zij bezetten de aarden dam met Vilvoordse steen die daarna begroeide met mosselen en krukels zodat het onderling verband steviger werd. Zo leek de dam een langer leven beschoren. Er omstond inderdaad aanzanding aan de lei zijde en de dam hield de stroming uit de kust. Hij leek zo’n succes te worden dat in 1762 een zelfde soort dam bij Flaauwers werd gemaakt. Maar men had te vroeg gejuicht; door oever- en plaatvallen sneuvelde de dam toch sneller dan verwacht. Inspectie bracht in 1763 aan her licht dat de dam over 75 meter 'zeer ontramponeerd' was door de noordooster maartstormen. Ook de plaat met het aanhechtingswerk was compleet in de golven verdwenen. Reparaties maakten dat die dam in goud werd gevat, maar het dijkcollege had er dan ook veel geld voor over om de stroming uit de kust te houden. In 1772 trad een grote val in de stortdam op waardoor de koppeling met de wal doorbrak en dus het hele systeem waardeloos werd. In 1776 verspijkerde het dijkcollege er nog voor f 2.400 aan, maar alle moeite en kosten waren tevergeefs. Het volgende jaar spoelde opnieuw een stuk weg en toen gaven de heemraden de moed op. Daarmee werd de dam bij Kijkuit opgegeven. Van 1754 tot 1777 had die dienst gedaan. Op advies van de inspecteurs maakte het dijk­ college direct iets westelijker een nieuwe aarden stortdam bij de polder Sint Jacobs voor f 25.000. De Werkendammers Pieter Verdoorn en Cornelis Verhey, oude bekenden van het waterschap, werden naar Schouwen gehaald 'teneinde hunne consideratien en gedagten nopens het voorschreeve werk' te geven. Maar Cornelis Verhey had weinig vertrouwen in het nieuwe project en bedankte voor de eer. Verdoorn ging alleen verder.”  De rand van ’t Land J.L. Kool-Blokland
  •  
  • 1755 23.5 propositie van dhr Brandeler om Arij Kuijk cribbaas van Werkendam mee naar Goedereede te nemen om zijn “gedagt” over het werk te horen (NA 03.01.05.3947a 1547/419)
  •  1755 18.12 Cornelis Breekelmans en Klaas Mink inwoners van Werkendam verklaren ter requisitie van Jan Janse de Keijzer mede woonachtig alhier dat zij verleden zomer aan 's lands zeeweringen aan het eiland Westerschelling samen hebben gewerkt en op woensdag 22 oktober 1755 van daar naar huis zijn gevaren met schipper Cornelis Jochemsse varende een kophschuijt. Dat de requirant in deze schuijt waarmee hij aan 's lands zeeweering heeft gewerkt, een zwaar sterk touw en nabehoren voorzien had vast gemaakt, maar dat op 23 oktober 's morgen tussen 4 en 5 uur, wanneer zij comp. gezamelijk waren gekomen op de hoogte van het eiland Marken, door de harde wind en de holle zee het gem. touw is gebroken en de schuit met al zijn toebehoren werd weggeslagen en verloren is gegaan en dat vanwege de harde wind, de holle zee en de duisternis het onmogelijk was geweest om het schip weer vast te krijgen. De genoemde schuit met al zijn toebehoren, waarvan de waarde ongeveer op 100 car. Guldens lag, moet als verloren worden geschouwd (Inv. 1097 OA Wdam)
  • 1755 16 juni (NA 03.01.05.3947a 1553/424) Goedereede
  • 1755 3 juli A. van Wensen, Bastiaan Verheij (NA 03.01.05/3947a 1598/425) Goedereede
  • 1755 28 augustus B. Verheij (NA 03.01.05/3947a 1610/429) Goedereede
  • 1755 (NA 03.01.05/3947a 1610/429 258) B. Verheij Goedereede
  • 1755 Arij Kuijk 23 maart NA 03.01.05/3947a  1586/419-422, 1589 423, 1634/442-444, 1639/444-445, 1585/422 Goedereede
  • 1756 13 maart inst. A. Kuijk inspecteren van werken (NA 03.01.05/3947a1634/442) Goedereede
  • 1756 23 april plan en tekening van A. Kuijk  (NA 03.01.05/3947a 1639/444-445) Goedereede
  • 1756 26 april A. Kuijk (NA 03.01.05/3947a 1639b/445) Goedereede
  • 1756 8 juli Besteed het maken van een aarde kade over het zuidergors tot de buitenkant van het gors 59 roeden en het verbreden en verhogen van een aarde dam over een lengte van 141 roeden van het zuidergors tot op den aanwas op Goedereede aangenomen door Goosen Verdoorn voor fl. 3125,-( NA 03.01.05/3947a 1649/450) 
  • 1756 10 juni Arie Kuijck aangesteld tot opperbaas van ‘sLands werken in Goedereede voor een dagloon van fl. 10:10 (NA 03.01.05/3947a 1639/448)
  • 1756 Cornelis Kieboom werd aangesteld als opziener voor fl. 3:0:0 daags en fl 4:10:0 ’s weeks kostgeld. (NA 03.01.05/3947a 1650.)
  • 1756 Aanbesteed het repareren van een gedeelte van het rijsbeslag werk en aanvullen met kleiaarde liggende op de slikken van de Scharrezee tot een lengte van 118 roeden en het maken en vernieuwen van de berm aan de zuidwestzijde van de dam in de hals tot een lengte van 100 roeden. Tevens de leverantie van 80 lasten bricksteen. Aangenomen door Cornelis Verheij voor fl. 3.800:0:0. Borgen W.J. de Geus en B. Bzn Verheij. (NA 03.01.05/3947a)
  • 1756 Aanbesteding voor het maken en opzinken van de val aan de westzijde van de grote triangel aan de zuidzijde van het eiland Goedereede. Aangenomen door Arij Hanegraaff voor fl. 26.800:0:0 (NA 03.01.05/3947a 1650)
  • 1756 Verslag van A. Kuijck over zijn tocht en controle van 's lands zeeweeringen in Goedereede (NA 03.01.05/3939 1639)
  • 1756 NA 03.01.05/3939 29 juli 1657/452 1696 1658 1697 1659/453 1699 1662/454a 1700 1663/454 1701 1664/454a
  • 1669/455 1671 tot 1676/ 455-459
  • 1756 27 september acte van opneming bestek Goosen Verdoorn tot fl 3125,00 1665/465
  • 1756 26 oktober A. Kuijk 1687/462
  • 1756 8 november Hanegraaf 1693/464 fl 15.000,00
  • 1756 12 november A. Kuijk 1694/464 en N.I. Hania fl 92.000,00
  • 1756 30 november C. Verheij 1698/465 fl 3.800,-
  •  
  • 1757 Arij Kuijk opzichter van ’s Lands Zeeweringen aan het eiland van Goedereede (Wd OA. 2799)
  • 1757: Arij Kuijk en N.I. Hania totaal fl. 94.000,- * zie ook Rapport van de toestand van het eiland Goedereede en resolutie 14 juni 1758
  • Arij Hanegraaf zinkwerk fl. 6.991,00
  • 1758: Arij Kuijk, slot van rekening fl. 6.009,-
  • Joris van Brieving, 2 rijsdammen fl. 900,-
  • Goossen Verdoorn rijswerk fl. 3.350,-
  • Teunis Hanegraaf 3 rijsdammen fl. 2.800,- Bron: NA 3.01.05/ 3949e Rekeningen tot conservatie van Goedereede
  • 1758 Cornelis Kieboom, maken en leggen van een rijsdam in het Zwarte Water in Overijssel (Wd OA. 2806)
  • Cornelis Verheij 1 rijsdam fl. 400,-
  • 1758 8 mei Adriaan van der Hart uit Woudrichem en Wouter Kieboom wonende in De Werken verklaren voor Gijsbert Beket wonende onder Nieuwendijk in het land van Altena dat zij samen met Beket in april 1749 in Philippine in Staats Vlaanderen zijn geweest omdat daar rijswerken werden aanbesteed. Daar was ook Hendrik Dolk uit Zevenbergen die hun had voorgesteld om in compagnieschap en voor gezamenlijke rekening een partij runderbeesten te kopen en die naar het Land van Altena te brengen en daar te verkopen. Ze hadden besloten om daar op in te gaan en Hendrik Dolk heeft toen een partij vee gekocht en die zijn publiek ten overstaan van de Schout en Schepenen aan de Nieuwendijk verkocht. Wouter Kieboom verklaarde dat hij door Hendrik Dolk was ontboden om op 6 mei 1749 de beesten in Raamsdonk af te halen en ze naar de Nieuwendijk heeft gebracht. RAG ONA 4211

     

  • 1761 Arij van Wensen, 4 rijsdammen fl. 3.590,-
  • 1762 H. Hanegraaf rijswerk en zinken fl. 1.400,-
  • 1761 Bron: NA 3.01.05/ 3949e Rekeningen tot conservatie van Goedereede
  • 1763 Hendrik Kuijk Czn is opzichter aan de zware zinkwerken te Hellevoetsluis
  • 14-11-1763 f 188 Gijsbert Beket aannemer van gemenelands werken wonende aan de Nieuwendijk machtigde zijn zoon Cornelis om met dijkgraaf Gerrit van der Hoeven van Vianen en penningmeester van de polder Agthoven te verekenen de som geld die zij nog krijgen uit hoofden van het aangenomen werk in het jaar 1763 (RAG ONA 4223)

  • 11.11.1765 Lena Hakkers wed. Arij van Wensen machtigde Cornelis Verheij mede wonende in Werkendam om namens haar te onderhouden ’s lands rijswerken in Gorinchem, Woudrichem en Loevesteijn dor haar overleden man op 30 augustus 1764 aangenomen van de gecommitteerde raden van de Staten van Holland en West vriesland voor een tijd geurende 6 jaar. De benodigde materialen daartoe te kopen en de nodige werklieden aan te nemen en de betreffende betalingen te verrichten en alles te verrichten wat tot voldoening van het bestek nodig is. (RAG ONA 4224)

  • 11.11.1765 Lena Hakkers wed Arij van Wensen machtigde Goossen Bastiaansse Verdoorn mede wonende te Werkendam om uit haar naam te onderhouden de westnol aan de noordzijde op het eiland Goedereede door haar overleden man op 23 augustus 1764 aangenomen van de gecommitteerde raden van de Heeren Staten van Holland en Westvriesland v oor de tijd van drie jaar ingegaan op 27 augustus 1764. De benodigde materialen daartoe te kopen en de nodige werklieden aan te nemen en de betreffende betalingen te verrichten en alles te verrichten wat tot voldoening van het bestek nodig is.( RAG ONA 4224)

  • 1766 Gerrit van den Heuvel, Jan van den Heuvel, Rocus Ottevanger, David van Dijk en Wouter Kieboom, hebben in compagnonschap gediept de haven van Leerdam (Couvee dl 37)
  •  
  • 1771 Het maken van 300 roeden dijk en vangdammen en het vijfjarig onderhoud te Sliedrecht door Cornelis en Bastiaan Verheij
  •  
  • 1772 Aanbesteed het repareren van de Broekse Krib en het maken van een dammetje van bladriet en het daaraan behorende onderhoud voor één jaar. Aangenomen door Willem Kieboom voor ƒ 300,- (SLHA WOA 399)
  •  
  • 1773/1776 Werken bij Den Helder NA 03.01.05. overzicht:
  • Werk in Den Helder.
  • 1773, 10 mei: resolutie tot herstel van 's lands zeeweringen aan den Helder.
  • 1774, 10 maart: definitieve goedkeuring a) herstel beoosten de Preekhuishooft voor fl. 249:290: 0: 0 en b) verzinkingen ten westen van de Preekhuishoofd fl. 174:59 1: 0: 0
  • 3930: nr. 11. Hendrik Kuijk tot Werkendam
  •  1774, 30 mei-. Dhr. Geevaerts geeft het advies om aan te stellen als rijsbaas Hendrik Kuijk Czn uit Werkendam. Hij had het werk bij Terschelling met zijn oom helpen maken, is zeer bekend in die materie door vele werken. Is door de gecommitteerde Staten zowel in het Noorder als Zuider kwartier geëmployeerd geweest als opzichter zoals in 1763 te Hellevoetsluis aan de zware zinkwerken daar.
  • - nr. 11: biljet van aanbesteding
  • nr. 18: op 2 mei 1774 verscheen een bode te Werkendam met een biljet van aanbesteding voor de inkoop van materialen in Hoorn op 9 juli 1774.
  • -110.000 bossen Hollandse dijkrijs
  • - 35.000 bossen gemeene rijs
  • - 9.500 bossen gaarden 40 in de bos
  • - 9.000 bossen staken 10 in de bos
  • nr. 21: brief aan Hendrik Kuijk
  • "Goede vriend Kuijk, 14 juli 1774."
  • De heer Pot laat wat technische details doorgeven en het verzoek aan Hendrik Kuijk om a.s. maandag in Den Haag te zijn , in het logement "vijff Noordhollandsche Steden" aan het voorhout voor overleg.
  •  
  • nr. 24 aanbesteding rijs 1774
  • rijsbussels op Zeeuwse landmaat 12 duim in een voet, zijnde 5 en 6 jarig hout
  •  30.000 bossen Hollandse rijs
  •  2500 bossen gaarden
  •  2500 staken
  • iedere 100 bossen gaarder en iedere honderd bossen staken zullen betaald worden tegen 1 5 guldens te leveren voor 3 september 1774.
  • Aangenomen door Gerrit van Houweningen te Werkendam voor fl. 57,- Borgen Willem Jacobs de Geus en Goosen Verdoorn.
  •  
  • 2e perceel leverantie voor 12 september 1774 zelfde hoeveelheid als boven
  • aangenomen door Gerrit van Houweningen, zelfde borgen voor fl. 55,-
  •  
  • 3e perceel leverantie 20 september 1774
  • zelfde hoeveelheid als boven 1
  • aangenomen door Willem de Roover uit Hardinxveld voor fl. 51, - Borgen Cornelis Verheij Jacobus van den Bogaard uit Werkendam.
  •  
  • 4e perceel leverantie 1 oktober 1774
  • 20.000/2.000/1.500
  • aangenomen door Joris Brievingh uit Werkendam voor fl. 49,- Borgen: Aart Kuijk en Leendert de Groot.
  •  
  • 5e perceel
  • 35.000 bossen oridinair rijs, aangenomen door Gerrit van Houwenigen voor fl. 40,-
  •  
  • Gemiddelde prijs fl. 50,13 per 1000 bossen[C1]
  •  
  • Nr. 25 Instructies voor de opzigter
  • Zijn personeel moest bestaan uit “fluxe oigelante nugteren en bequame mannen” mochten niet langer dan 3 dagen absent zijn. Hij verdiende fl 3,-- zon- en feestdagen daarin begrepen, voor reis en teerkosten, transport van gelden, briefportien 5 stuivers van iedere last steen op ’s Lands werken “zonder verder iets in rekening te mogen brengen” sonder dat hij van de aannemers of leveranciers zal vermoogen te ontfangen eenige giften, aven oft geschenken onder wat benaminge ’t zelve ook zouden mogen zijn”
  •  
  • nr. 27: instructies voor de rijsbaas
  • Nugteren en bequaam persoon kunnende lezen en schrijven, gedurende het werk wonende tot Den Helder altoos aan de hand zijnde. Mag niet naar Werkendam zonder speciaal consent. Moet ’s morgen op tijd aanwezig zijn om ieder zijn ppost aan te wijzen.
  • Moet iedere dag aantekening hoouden van de verdiende arbeidslonen
  • Toezicht houden op leveranties
  • Inidien hij iets ontdekt ten nadeel van ’t Gemeen Land moet hij onmiddellijk kennis geven
  • Mag geen portie hebben in eenige aanbesteding van ’s Lands Werken.
  • Hiervoor geniet hij fl 7,00 per dag zon- en feestdagen inbegrepen en de reis- en teerkosten Werkendam-herwaarts
  •  
  • nr. 48 aanbesteding 200.000 bossen grote Hollandse dijkrijs 1775
  • 10.000 bossen gaarden
  • 15000 bossen staaken.
  • Bij ieder perceel moet men leveren 70.000 wieband tot 15 stuivers de 1.000 en 14.000 kruisbanden tot 20 stuivers de 1.000.
  •  
  • 1. perceel 30.000 bossen rijs, 1.500 gaarden, 2.500 staken, 200 bossen Walcherse staken
  • Strijkgeld 1: 1 0: 0 gehaald door Arie Kieboom op 69,- de 1 000 bossen.
  • aangenomen door Gerrit van Houweningen voor fl. 56,- borgen Jacob Willem de Geus en Goosen Verdoorn.
  • Fl 1680,00
  •  
  • 2e perceel zelfde hoeveelheid leveren voor 18 mei 1775
  • strijkgeld gehaald door Bastiaan Verheij op fl. 66,-
  • aangenomen door Arie Kieboom voor fl. 53,- borgen Cornelis Kuijk en Arij Kuijk fl 1590,00
  •  
  • 3e perceel zelfde hoeveelheid leveren voor 30 mei 1775
  • strijkgeld gehaald bij Willem Jacobs de Geus voor fl. 65,-
  • aangenomen door Gerrit van Houweningen voor: fl. 56,-, borgen als voren. Fl 1680,00
  •  
  • 4e perceel idem, leveren voor 12 juni 1775
  • strijkgeld gehaald bij Gerrit van Houweningen
  • aangenomen door Arie Kieboom voor fl. 48,- borgen Cornelis en Arij Kuijk fl 1440,0
  •  
  • 5e perceel idem, leveren voor 20 juni 1775
  • strijkgeld Joris van Brievingh voor fl. 58,-
  • aangenomen door Gerrit van Houweningen voor fl. 50,-. Borgen als voren. Fl 1500,00
  •  
  • 6e perceel idem, leveren voor 4 juli 1775
  • strijkgeld gehaald bij Bastiaan Verheij voor fl. 56,-
  • aangenomen door Gerrit van Houweningen voor fl. 52,- Borgen als voren. Fl 1680,0
  •  
  • 7e perceel 20.000/1.500/2.500/200 leveren voor 31 juli 1775
  • strijkgeld voor Willem Jacobs de Geus voor fl. 57,-
  • aangenomen door Arie Kieboom voor fl. 49,-. Borgen als voren. Fl 980,00
  •  
  • Gemiddelde prijs fl. 52,74 per 1000 bossen[C2] totale som fl 10.549,00
  •  
  • nr. 57:
  • Uit naam van de ondergetekende geven de arbeiders van Suid Holland te kennen, aangenomen te zijn tegen een nog onbepaald daggeld hetgeen later werd bepaald op 7 gulden per week, alsmede geld voor bier hetgeen gesteld werd op 1 stuiver per dag voor iedere man. Zij vragen ootmoedig dit te stellen op 3 stuivers per dag daar dit ook wordt verstrekt door de particulieren aannemers bij dit werk betrokken. Het accijns op het bier is in Den Helder zeer hoog waardoor zij geen verkwikking dan bier daar onse naturen seer aan gewent zijn.
  • w.g. Bastiaan Cornelis Baggerman, Arie Verdoom, Korst van den Heuvel, Cornelis van den Heuvel, en Willem Koijmans.
  • ( Biergeld: iedereen krijgt vanaf 21.8.1775 12 st. per week extra totdat de arbeiders uit Werkendam weer weg gaan. Daama worden de Helderse arbeiders weer behandeld als vanouds. Zonder biergeld. 60) Basisloon fl.364,- sjaar
  •  
  • nr. 58:
  • Men had zoveel aan oude rijs nodig gehad dat er vrijwel niets meer is. Dit levert zeer grote vertraging op. Daarom verzoekt men de rentmeester der Domeinen van Zuid Holland toestemming aan diegene die de Grafelijke gorzen in pacht hebben permissie te verlenen om 1 september te mogen gaan hakken, alleen voor Den Helder. Het zal door Arie Kieboom worden ingekocht. (staten hebben opdracht gegeven aan Pompeus Onderwater zo te handelen.
  •  
  • nr. 60: rijshout
  • V.d. Pot wordt geautoriseerd om Arie Kieboom en Gerrit van Houweningen te gelasten ieder zijn aandeel rijs te leveren en bovendien nog af te zenden 100.000 bossen rijs op penaliteit. Ze mogen eventueel, gezien de schaarste, goed gelders rijs leveren als het maar binnen 3 weken gebeurt.
  •  
  • Biergeld: iedereen krijgt vanaf 21.8.1775 12 st. per week extra tot dat de arbeiders van Werkendam weer weg gaan. Daarna worden de Helderse arbeiders weer behandeld als ouds zonder biergeld.
  • RAG ONA 4232 1255 25.9.1774 comp. Cornelis Verheij wnd te Werkendam zijnde thans alhier ter eenre en Pieter Huijsers wnd te Breda ter andere zijde. Comp. ter tweede zijde heeft aan comp. ter eenre zijde afgestaan en overgegeven zijn aandeel bestaande in een derde deel van 4/5 parten in het aangenomen werk op de Pleij buiten Arnhem door hem tweede comp. en Flores de Roover in de maand juli 1773 aangenomen in het geheel voor een som van 217800 gulden breder blijkende bij contract op heden voor mij notaris en getuigen alhier gepasseerd.  Etc.
  • RAG ONA 4232 1256 25.9.1774 comp. Pieter Huijsers wnd te Breda en Cornelis Verheij wnd binnen Werkendam ter andere zijde te kennen gevende dat de eerste comp met Florus de Roover op 12 juli 1773 heeft aangenomen het doorgraven van een nieuw kanaal op de Pleij buiten Arnhem voor de somma van 217800 gulden welk werk Florus de Roover met zijn confrater hebben 1/5 part in het hele werk en hij eerste comp. met zijn confrater 4/5 en dat bij eerste comp. in de laatste 4/5 part voor zijn eigen aandeel heeft 1/3 portie doch dat het comp, ter eerste zijde vermits de veelheid van zijn affaires en bedieningen niet convenieert, om bj het makn van het voornoemde werk behoorlijk te assisteren en daarom aan comp. ter tweede zijde heeft voorgesteld zijn deel van het werk af te staan die dit heeft aangenomen en geaccepteerd. Etc. etc.
  •  
  • nr. 62: inkoop dijkrijs, palen gaarder en staken 16.10.1775
  • 30.000 Hollandse groene rijs
  • 1000 gaarder
  • 2000 staken
  • 1e partij: Arij Kieboom fl 58,00 Arij Kuijck en Teunis Verheij borgen
  • 2e partij fl 60,00 Arie Kieboom borgen Arij Kuijck en Teunis Verheij
  • 3e partij Gerrit van Houweningen fl 58,00 borgen Arij Kuijck en Goossen Verdoorn
  • 4e partij als voorgaande
  • 5e partij Aert Kuijck fl 60,00 borg Bastiaan Verheij en Wouter Goudriaan
  • 6e partij Jan de Kok fl 62,00 borg Jacob Stam en Wouter Goudriaan Hardinxveld
  • 7e partij als voorgaande fl 88,00
  • 8e partij Arie Kieboom fl 90,00 (22 voets mocht 14 voets worden)
  • 9e partij Arie Kieboom fl 88,00
  • 10e partij Jacobus van den Bogaard fl 90,00 borg Cornelis Verheij en Arie (Zilman?)
  • Totaal bedrag aanbesteding fl 71700,00 gemiddelde prijs fl 71,70 per 1000 bos
  •  
  • Nr 66: 1.11.1775
  • deel van het werk kan niet worden uitgevoerd. Kuijck en de mannen uit Werkendam mogen voorlopig naar huis.
  •  
  • Nr. 68:
  • Er waren 30 Werkendammers werkzaam. 10 waren er vertrokken de 20 anderen zijn tegen hun wil in Helder gehouden vanwege de zeer sterke oostenwind en de daardoor geslagen bres. Door slecht weer ligt het zinkwerk al 3 weken stil. Mogelijk volgende week afmaken dan kan “baas” Kuijck 15 november naar huis.
  •  
  • Nr. 77:
  • 14/15 november verschrikkelijke storm brengt een onbeschrijflijke ramp en er werd onherstelbaar verlies geleden.
  • Schade fl 40.000,00- fl 50.000,00
  • RAG ONA 4232 1271 14.11.1774 compareerde Willem de Rover koopman wonende in Hardinxveld  en machtigde Elbert Langewagen notaris in Hoorn om ter Financiën van de Ed. Mog. Heeren Gecommitteerde raden van de Staten van Holland en Westvriesland in Westvriesland en de noorderkwartieren te lichten zodanige ordonnantie wegens leverantie van rijsgaarders en staken met de zelfde beslag tot de Helderse werken  en de penningen daarvoor te incasseren.
  • nr. 83:
  • 20.4. 1776
  • Inkoop Gelders- Hollands of Brabants rijshout. 200.000 bossen
  • 25.000 bossen groene dijkrijs 22 duims lang
  • 1000 bossen gaarder
  • 500 bossen staaken
  • Gerrit van Houweningen fl 69,00 borgen Goosen Verdoorn en Adriaan Goudriaan
  • Adriaan Goudriaan fl 68,00 borg Gerrit van Houweningen en Aart Kuijk
  • Gerrit van Houweningen fl 67,00
  • Jan de Kok fl 67,00 borgen Jacob de Haas en Adriaan Goudriaan
  • Jan de Kok fl 67,00 borgen Jacob de Haas en Adriaan Goudriaan
  • Jacobus van den Bogaard fl 66,00 borgen Gerrit van Houwelingen en Aart Kuijk
  • Jan de Kok fl 66,00
  • Jan de Kok fl 64,00
  • Gemiddeld fl 66,75 per 1000 bossen
  •  
  • Nr. 91:
  • 1776 Extra kosten zeeweringen fl 217.110,0,0
  •  
  • Nr. 94: Arie Kieboom attestatie leveren restant 10.000 bossen
  •  
  • Nr. 103:
  • 8.12.1776
  • Arij Kuijk kan helaas niet binnen 1 maand 50.000 bossen rijs regelen. De goederen uit Werkendam worden verzonden met Overijsselse, Vrieslandse en Groeninger schippers die in provisie van Gelderland, Holland en Zeeland haar turf brengen en retour lading innemen om “in de noorder quartieren en te vervoeren en die voornoemde schoppers meestal na huijs gekeert sijn saar winter quartier hebben betrokken. Als ik de eere mogt hebben haar Ed. Gr. Mog.gecommiteerde van dienst te connen sijn in het voorjaar 1777 als er schippers bekomen zijn”
  •  
  •  
  • nr. 104:
  • 8.12.1776
  • A. Kieboom schrijft ook niet te kunnen leveren omdat er geen schip is. Er is nog wel voldoende rijs en beslag aanwezig
  •  
  •  
  • nr. 105:
  • 10.12.1776
  • Gerrit van Houweningen en Goosen Verdoorn hebben aangenomen, zodra doenlijk is en zij aan schepen kunnen komen zij 50.000 bossen 12 voets rijs tegen fl 65,00 de 1000 bossen zullen sturen. ( er gaan ongeveer 7000 bossen in een schip van 35 ton)
  • Hendrik Kuijk is ook weer aangenomen en moet zich klaar houden “in cas van desastres”
  •  
  • Nr. 113:
  • 5.12.1776
  • brief gezonden aan Arij Kuijk, Gerrit van Houweningen en Arij Kieboom
  •  
  • nr. 124:
  • 29.3.1777
  • Aanbesteding 25.000 bossen rijs, 1000 bossen gaarder, 500 bossen staaken
  • 1e Jacobus van den Bogaard fl 57,00 borgen Gerrit van Houweningen en Goosen Verdoorn
  • 2e Jacobus van den Bogaard fl. 58,00 borgen Gerrit van Houweningen en Goosen Verdoorn
  • 3e Gerrit van Houweningen fl 56,00 borgen Goosen Verdoorn en Arie Goudriaan
  • 4e Gerrit van Houweningen fl 55,00 borgen Goosen Verdoorn en Arie Goudriaan
  • 5. Gerrit van Houweningen fl 54,00 borgen Goosen Verdoorn en Arie Goudriaan
  • 6. Gerrit van Houweningen fl 53,00 borgen Goosen Verdoorn en Arie Goudriaan
  • 7. Gerrit van Houweningen fl 53,00 borgen Goosen Verdoorn en Arie Goudriaan
  • 8. Jan de Kok fl 52,00 borgen Jacob de Haas en Adriaan Goudriaan
  • Gemiddeld fl 54,75 per 1000 bossen
  •  
  • nr. 133:
  • 10.5.1777
  • Hendrik Kuijk moet zich wederom met 40 goede rijswerkers naar Den Helder begeven. Graag 300.000 wiepbanden en 60.000 kruijsbanden meebrengen.
  •  
  • Nr. 137:
  • 21.6.1777
  • Inkoop rijs 25.000 bossen rijs, 1000 bossen gaarder en 500 staaken
  • 1. Gerrit van Houweningen fl 54,00 Borgen Goosen Verdoon en Adriaan Goudriaan
  • 2. Jacobus van den Bogaard fl. 52,00 Borgen Bastiaan Verheij en Teunis Verheij
  • 3. Arij Goudriaan fl 50,00 borgen Gerrit van Houweningen en Aart Kuijk
  • 4. Jan de Kok fl 49,00
  • 5. Cornelis Kuijk fl 51,00 borgen Teunis Verheij en Bastiaan Verheij
  • 6. Teunis Hanegraaf fl 52,00 borgen Aart Kuijk en Jan de Kok
  • 7. Jacobus van den Bogaard fl 52,00
  • 8. Gerrit van Houweningen fl 50,00
  • Gemiddeld fl 51,25 per 1000 bossen
  •  
  • Hendrik Corneliszn Kuijk, rijsbaas, fl 1619,00 betaald.
  •  
  •  1774 Pieter Verdoorn, benoemd tot opzichter van het werk aan de dijkbreuk onder Nieuwerkerk. Cornelis Bastiaans Verheij was opziener over de dijkwerken. Dit ook over de jaren 1776 en 1777. (SAR OSA 2717)
  • 1777 Betreft: aanbesteding voor het uitdiepen van de drie Binnen-Cingels der Stad Middelburg. De Edele Achtbaare Heeren Thesauriers der Stad Middelburg zullen op Maandag den 3. February dezes Jaars 1777, ter Kamer hunner Vergadering, op den Stadhuize voornoemd, publicq en met den Stokke aan de minst laatende, presenteeren te besteeden het UITDIEPEN van de Drie binnen Cingels en het Molen-Water binnen gemelde stad, als strekkende van den vasten Dam op den Blauwen Dyk tot aan de Mond der Spuy aan het Einde van het Molen-Water, Aanvang neemende met voorschreeve Werk Primo Maart 1777, zullende de Bestekken daar van te zien zyn te Middelburg by den Stads-Fabriek Bommené in de Spanjaard-Straat en aan de Stads-Schuur, als mede te Werkendam, ten Huize van Joris van Brieving, den 20. January aanstaande, by welke ook nadere Elucidatie te bekomen is. (Advertentie in Middelburgsche Courant, nr.3, 07-01-1777, nr.5, 11-01-1777, nr.6, 14-01-1777, nr.8, 18-01-1777, nr.9, 21-01-1777, nr.11, 25-01-1777, 28-01-1777, nr.14, 01-02-1777. Advertentie in Amsterdamsche Courant, nr.11, 25-01-1777.) Aangereikt door Arjen van Wijk Brievingh
  • 1778 Betreft: aanbesteding voor baggeren en uitdiepen van de kaayen, alsmede de docke binnen de Stad Middelburg. De Heeren Thesauriers der Stad Middelburg in Zeeland adverteeren, elk en igelyk, by deze, dat zy Voornemens zyn op Vrydag den 27. Maart 1778, des Morgens ten 11. Uuren, op het Stad Huys der gemelde Stad, aan de minste Aannemer, te Besteeden het BAGGEREN en UYTDIEPEN van de Kaayen, alsmede de Docke binnen de voornoemde Stad.Iemand, intusschen, nader Onderrigting begeerende, addressaere zig by den Stads Opper Fabricq Bommenee, in de Spanjaard-Straat, aan de Stads-Schuur, by den Fabrycq Pieter Verbrugge; en te Werkendam by Joris van Brieving, alwaar de Bestekken te zien zyn ( Advertentie in Middelburgsche Courant, nr.31,  12-03-1778, nr.33, 17-03-1778, 21-03-1778, nr.37, 26-03-1778. Advertentie in Hollandsche Historische Courant, nr.33,  17-03-1778, nr.33, 17-03-1778, nr.35, 21-03-1778) Aangereikt door Arjen van Wijk Brievingh
  •  

  • 1780 Gerrit van den Heuvel en Bastiaan de Haan hebben gemaakt het nieuw hooft beoosten Nieuwendam. (couvee dl 37)
  •  
  • 1782 Het aanleggen van Leidammen in Den Helder aangenomen door Cornelis en Bastiaan Verheij in combinatie met een aantal Sliedrechtse aannemers voor ƒ 20.000,-
  •  
  • 1785 Het aanleggen van lei- en rijsdammen in Den Helder door Cornelis Verheij, Johannes van den Bogaard, W. Goudriaan en A. Koelewijn
  •  1788 Wijders word alhier ten voordeele off nadeele van deezen boedel gebragt, de winst off het verlies in het werk te Hellevoetsluis, bestaande in de verandering en verbeetering der fortificatiën door den overleedenen op den .. juny 1786 aangenomen voor de somma van f….. en waar in den boedel 1/7 part in winst off verlies competeerd. Nog wordt alhier gebragt het geene den overleedenen in het voorsz[egde] werk heeft verstrekt off verschoten, en bedragende volgens zijne aantekeningen, een s[omm]a van f3070:0:0, daar onder begreepen en gereekend een somma van f1000:0:0 die door Bastiaan de Haan, als meede participant ingebragt is ( : SALHA,  ORA De Werken, inv.nr.017, datum 14-06-1788. Akte van inventaris van den boedel en goederen nagelaten door Joris van Brievingh, overleeden in De Werken)  Aangereikt door Arjen van Wijk Brievingh. 

   Opmerking

   1. de aanneemdatum staat niet in de akte vermeld.

   2. de aanneemsom staat niet in de akte vermeld.

   3. er moet dus een contract bestaan betreffende de aanneming van deze fortificatiewerkzaamheden in Hellevoetsluis.

   4. dit contract is wellicht te vinden in het VPR-archief in Brielle

  • 1791 Aanbesteed het afzinken van 5 stukken voor de dijk van Sleeuwijk, tevens het opmaken met baarden de twee valle één voor het huis van Snoek en aan het eind van de bol of triangel. Aangenomen door Gerrit van Houweningen voor ƒ 2.170,- (SLHA Wd OA inv. 399)
  • 1792  Appoinctement voor schout en schepenen van Werkendam, houdende goedkeuring van de overeenkomst tussen de voogden over de kinderen van de overleden aannemer Joris van Brieving enerzijds en Bastiaan de Haan, Jan Krijnse Kievit en Willem de Seeuw, mede-aannemers anderzijds, inzake de financiële afwikkeling van de fortificatie werkzaamheden te Hellevoetsluis.(SALHA, OA Werkendam, toegangsnr.0294, inv.nr.1302, 16-11-1792. Akte van request en appoinctement) Aangereikt door Arjen van Wijk Brievingh 
  •  
  • 1793 Bastiaan Czn Verheij, aannemer van het leggen van een dam tot sluiting van de rivier de Donge bij het grote Sas van Geertruidenberg. (Wd OA 968)
  •  
  • 1794 Bastiaan Kieboom verleent procuratie om uit zijn naam te incasseren de aanneempenningen wegens het opmaken van de derde doorbraak in de Litse Hamdijk gelegen tussen Lith en Kessel (Wd OA 2830)
  •  
  • 1799 Bastiaan Czn Verheij, aannemer van het verhogen en verzwaren van een gedeelte van de Amersfoortse linie en het leggen van een nieuwe kadijk
  •  
  • 1802 Aanbesteed het maken en gedurende 3 jaar onderhouden van het Zwaanshoofd tot Opandel. Aangenomen door Johannes Sigmond voor ƒ 3.500,- (SLHA Wd OA 399)
  •  
  • 1811 Op 18 april gaven diverse Sliedrechtse aannemers w.o. Adriaan Schram, Pieter Schram Pzn, Jan Schram Azn, Wouter Schram, Huibert Prins Azn, Wouter van Haaften, Joost Prins Tzn, en Jan Bos Azn, borgtocht ten behoeve van Bastiaan van den Bogaard uit Werkendam die een werk had aangenomen voor fl. 22.480,- . In de akte werd niet de naam van het werk vermeld. (van Sliedrechtse stam blz, 23)
  •  

 

Laatste aanvullingen: 04-12-2023